เข้าใจสาเหตุ ภาวะสายตาสั้นในเด็ก เพื่อดูแลดวงตาลูกน้อยให้ปลอดภัย

เคยสังเกตไหม? เด็กบางคนชอบหยีตาเวลามองไกล ๆ กระพริบตา หรือขยับเข้าใกล้หน้าจอมากกว่าปกติ นั่นอาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของ “ภาวะสายตาสั้น”

ในขณะเดียวกัน แว่นสายตาสั้นทั่วไป มีการหักเหของแสงที่บริเวณขอบเลนส์ทำให้เลยจอรับภาพของเด็กไป แม้เลนส์ช่วยให้เด็กมองเห็นชัดขึ้น แต่ก็จะทำให้สายตาสั้นเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วได้

วันนี้ GOOD VISION จะพามาเข้าใจถึงสาเหตุของการเกิดภาวะสายตาสั้นในเด็ก เพื่อดูแลดวงตาของลูกน้อยให้ปลอดภัย

สาเหตุภาวะสายตาสั้นในเด็ก
“สายตาสั้น” จะกลายเป็นปัญหาสาธารณสุขระดับโลกในอนาคต โดยเฉพาะสายตาสั้นรุนแรง ที่เสี่ยงต่อโรคตาอื่น ๆ เช่น จอประสาทตาหลุดลอก⁽¹⁾ ซึ่งเกิดได้จาก 2 สาเหตุ คือ

1. ปัจจัยทางพันธุกรรม 
    หนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดภาวะสายตาสั้นในเด็ก คือการที่กระบอกตายาวกว่าปกติ ซึ่งมักเป็นลักษณะที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม

2. พฤติกรรมการใช้สายตา
      ด้วยสภาพสังคมที่เปลี่ยนไป ในปัจจุบัน เด็กใช้เวลาอยู่ในอาคาร และใช้เวลาอยู่กับหน้าจอระยะใกล้ เป็นเวลานาน ทำให้เด็กอายุน้อย เริ่มมีภาวะสายตาสั้นมากขึ้น มีการคาดการณ์ไว้ว่า ภายในปี 2050 ประชากรกว่า 49.8% ของประชากรโลก จะมีภาวะสายตาสั้น⁽²⁾  

แนวทางการแก้ไขภาวะสายตาสั้นในเด็ก ที่ง่าย และปลอดภัยที่สุด คือ การใส่แว่นสายตา 
หลักการทำงานของเลนส์สายตาสั้นทั่วไป คือบริเวณกึ่งกลางเลนส์ มีการหักเหแสงไปตกบริเวณจอรับภาพของเด็กพอดี ทำให้มองเห็นคมชัดขึ้น แต่แสงที่ตกบริเวณขอบเลนส์ จะหักเหเลยจอรับภาพไป (Peripheral Defocus) ดวงตาของเด็กจึงตอบสนองด้วย การขยายความยาวของกระบอกตา เพื่อไปรับแสงที่ตกไม่ตรงบริเวณจอรับภาพ ทำให้เด็กสายตาสั้นเพิ่มขึ้น กล่าวได้ว่า เลนส์ช่วยให้เด็กมองเห็นชัดขึ้น แต่ก็จะทำให้สายตาสั้นเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วได้

ปัจจุบันได้มีเลนส์เทคโนโลยีใหม่ ที่แก้ไขค่าสายตา เพื่อให้มองเห็นคมชัดขึ้น และยังช่วยชะลอการเพิ่มขึ้นของสายตาสั้นในเด็กอายุ 8-13 ปี ได้อย่างมีนัยสำคัญ ⁽³⁾⁽⁴⁾  

โดยหลักการ คือ การลดปริมาณแสงที่ตกบริเวณขอบเลนส์  ซึ่งเป็นสาเหตุของการยาวขึ้นของกระบอกตา เมื่อกระบอกตาของเด็กยาวขึ้นน้อยลง ก็จะช่วยชะลอสายตาสั้นไม่ให้เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วได้

เด็กที่มีภาวะสายตาสั้น หรือมีปัญหาสายตา มักมีอาการชอบหยีตาเวลามองไกล ๆ กระพริบตามากกว่าปกติ เดินเข้าไปใกล้ทีวีมากกว่าปกติ หรือชอบมองอะไรใกล้ ๆ บางรายอาจผลการเรียนแย่ลงกว่าปกติ ผู้ปกครองควรสังเกตอาการบุตรหลาน  ถ้ามีอาการดังกล่าว ควรพาเด็ก ๆ ไปตรวจวัดสายตา


บทความโดย โย จุฬารัตน์ O.D. (Doctor of Optometry) 
นักทัศนมาตร ประจำร้านแว่นตา กู๊ด วิชั่น

⁽¹⁾ Holden BA, Fricke TR, Wilson DA, Jong M, Naidoo KS, Sankaridurg P, Wong TY, Naduvilath TJ, Resnikoff S. Global Prevalence of Myopia and High Myopia and Temporal Trends from 2000 through 2050. Ophthalmology. 2016 May;123(5):1036-42. doi: 10.1016/j.ophtha.2016.01.006. Epub 2016 Feb 11. PMID: 26875007.
⁽²⁾ Cheng SCK, Lam CSY, Yap MKH. Prevalence of myopia-related retinal changes among 12-18 year old Hong Kong Chinese high myopes. Ophthalmic Physiol Opt 2013;33:652–60.doi:10.1111/opo.12082
⁽³⁾ Huang Y, Li X, Wang Y, Drobe B, Chen H, Bao J. Effect of spectacle lenses with highly aspherical lenslets on changes in peripheral eye length and asymmetry. Ophthalmic Physiol Opt. 2025; 00: 1–9. https://doi.org/10.1111/opo.13500
⁽⁴⁾ Lam, C.S.Y., Tang, W.C., Zhang, H.Y. et al. Long-term myopia control effect and safety in children wearing DIMS spectacle lenses for 6 years. Sci Rep 13, 5475 (2023). https://doi.org/10.1038/s41598-023-32700-7