โมเนต์กับต้อกระจก บนเส้นทางศิลปะที่พร่ามัว

Monet and The Canvas of Fading Sight : Impressionism through Clouded Eyes
อิมเพรสชันนิสม์ผ่านดวงตาที่พร่ามัว : โมเนต์ และ ภาพเขียนในยามที่สายตาเลือนราง

ต้อกระจก (Cataract) มีผลต่อการเห็นสีอย่างไรบ้าง ?
“Reds looked muddy to me, pinks insipid, and the intermediate or lower notes in the color scale escaped me ; สีแดงดูเหมือนเลอะๆ ไม่สดใส สีชมพูดูจืดชืด และสีโทนกลางหรือต่ำกว่าก็เห็นไม่ชัดสำหรับผม” 
โมเนต์กล่าวถึงอาการทางตาที่ตนกำลังเผชิญอยู่ จากโรคต้อกระจก

โคลด์ โมเนต์ (Claude Monet) ศิลปินชื่อดังชาวฝรั่งเศส ผู้แหวกขนบการวาดภาพในสมัยก่อนซึ่งเป็นแนวอนุรักษ์นิยม เกิดเป็นศิลปะสมัยใหม่ เรียกว่า Impressionism โดยเน้นไปที่การถ่ายทอดความประทับใจ ของสิ่งที่ศิลปินมองเห็น ณ ขณะหนึ่ง มักเป็นภาพที่แสดงความงามของสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน ธรรมชาติ หรือแม้กระทั่งแสงอาทิตย์ 

Impression: Sunrise, 1872
Wild Poppies at Argenteuil, 1873  
(source : claude--monet.com)

Water Lilies and Japanese Bridge, 1899
Water Lilies and Japanese Bridge, 1899
(source : claude--monet.com)

การรักษาต้อกระจกใน ศตวรรษที่ 19
ด้วยการมองเห็นย่ำแย่ในระดับที่เรียกได้ว่า ตาบอดในทางกฎหมาย (legally blind) ในปี 1922 โมเนต์จึงเริ่มทำการรักษากับจักษุแพทย์ ชื่อ Charles Coutela ในตอนแรก โมเนต์ไม่ยอมเข้ารับการผ่าตัด Coutela จึงรักษาด้วยการจ่าย ยาขยายม่านตา (mydriatics) ให้โมเนต์ โดยยาทำให้รูม่านตาขยายใหญ่ขึ้น ทำให้แสงผ่านเข้าตาได้มากขึ้น เพิ่มการมองเห็นให้ดีขึ้น ซึ่งโมเนต์พอใจกับผลการรักษาเป็นอย่างมาก แต่เมื่อหมดฤทธิ์ยา โมเนต์ก็มองไม่เห็นเหมือนเดิม

จนในที่สุด โมเนต์ ยอมเข้ารับการ ผ่าตัดต้อกระจก ตาข้างขวา ในปี 1923 การผ่าตัดประกอบด้วย 2 ส่วน คือตัดม่านตาออกบางส่วน (partial iris removal) และตามด้วยการนำเลนส์ตาออกมา (lens extraction) หลังการผ่าตัดครั้งนั้น ตามมาด้วยการผ่าตัดย่อยอีกหนึ่งครั้ง เพื่อเปิดถุงหุ้มเลนส์ด้านหลัง (posterior capsule) 

การรักษาตัวเพื่อฟักฟื้นหลังการผ่าตัด เป็นฝันร้ายของโมเนต์และจักษุแพทย์เป็นอย่างมาก เนื่องจากโมเนต์ ต้องนอนราบบนเตียงโดยมีถุงทรายประกบอยู่ด้านข้าง เพื่อป้องกันการขยับตัว ทำให้โมเนต์ รู้สึกลำบาก และเบื่อหน่าย

ถึงกับเขียนจดหมาย ไปถึงจักษุแพทย์ว่า "ผมเสียใจอย่างที่สุด ที่ยอมเข้าผ่าตัดอันตรายนี่ มันเลวร้ายเกินจะทน ขอโทษที่พูดตรง ๆ แต่ผมบอกได้เลยว่า การทำให้ผมต้องมาอยู่ในสภาพแบบนี้ มันแทบไม่ต่างจากอาชญากรรม !"


Monet after cataract surgery, 1923. (source ; dailyartmagazine.com)

เนื่องจากสมัยก่อนยังไม่มีเทคโนโลยีเลนส์ตาเทียม โมเนต์จึงต้อง ใส่แว่นสายตาทดแทนเลนส์ตาธรรมชาติที่ถูกผ่าออกไป (aphakic spectacles)  ทำให้โมเนต์มีอาการเห็นภาพโค้ง บิดเบี้ยวไปจากความเป็นจริง เห็นภาพทุกอย่างเป็นโทนสีฟ้า-เขียว (cyanopsia) ส่งผลให้ผลงานของโมเนต์ในช่วงนั้นจะเป็นภาพโทนสีฟ้ากว่าปกติ

การกลับมามองเห็นอีกครั้งของโมเนต์ ด้วยเลนส์แว่นตาพิเศษ 
หลังจากต้องทนทุกข์ ทรมาน กับอาการที่เกิดหลังการผ่าตัดต้อกระจก โมเนต์ได้พบจักษุแพทย์คนใหม่ ชื่อ Jacques Mawas โดย Mawas ได้จ่ายเลนส์ย้อมสีพิเศษที่มีชื่อว่า Katral จากแบรนด์ ZEISS ให้แก่โมเนต์  และโมเนต์ยังคงมีอาการ cyanopsia อยู่ Mawas จึงแก้ไขด้วยการปิดตาข้างซ้าย ซึ่งช่วยให้อาการโมเนต์ดีขึ้น เริ่มยอมรับสภาพการมองเห็นของตนเองได้ และเริ่มกลับมาวาดภาพอีกครั้ง

Water Lilies 1914-1926